Αν και κατά καιρούς όλοι υποκύπτουµε στο να αγοράσουµε κάτι που µας αρέσει ενώ δεν έχουµε αρκετά χρήµατα...
, υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι από εµάς ξεπερνούν τα όρια χωρίς να σκέφτονται ότι έτσι κάνουν τη ζωή τους πιο δύσκολη.
Παρόλο που το shopping στα χρόνια της κρίσης µοιάζει προκλητικό, οφείλω να παραδεχτώ πως εξακολουθώ να δυσκολεύοµαι να αντισταθώ σε ένα ζευγάρι ψηλοτάκουνα µποτάκια, σε µια επώνυµη τσάντα, ένα µπλουζάκι, ένα... «Μαζέψου», φωνάζει ο άντρας µου, «δεν βλέπεις τι γίνεται γύρω σου;» κι εγώ κατεβάζω µούτρα. «Μα ούτε ένα κραγιόν;» διαµαρτύροµαι. Η αλήθεια όµως είναι ότι παρόλο που… ζορίζοµαι αρκετά, ξέρω πού (περίπου) να σταµατήσω. Υπάρχουν όµως και άνθρωποι που αδυνατούν να βάλουν φρένο στις καταναλωτικές τους ορέξεις.
Επιρρεπείς και οι άντρες
Υπολογίζεται ότι περίπου ένας στους 20 ενηλίκους πάσχει από «καταναλωτική διαταραχή» (οι λεγόµενοι shopaholics),
η οποία τον σπρώχνει σε καθηµερινές αγορές, πολλές φορές αντικειµένων που δεν χρειάζεται, προκειµένου να αισθανθεί ικανοποίηση.
Και, παρότι παλιότερες έρευνες έδειχναν ότι το 90% αυτών που έπασχαν ήταν γυναίκες, τελευταίες αµερικανικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι ο καταναλωτικός εθισµός πλήττει σχεδόν στο ίδιο ποσοστό και τα δύο φύλα.
Στην Αµερική ήδη λειτουργούν οµάδες µε το πρόγραµµα των 12 βηµάτων όπως αυτές των Ανώνυµων Αλκοολικών. Το πρόβληµα µάλιστα είναι τόσο σοβαρό που η νοµοθεσία προβλέπει διάφορες ποινές, όπως κατάσχεση των πολλαπλών αντικειµένων από σπίτια υπερβολικά φορτωµένα µε αντικείµενα κ.ά. Πώς µπορούµε όµως να καταλάβουµε αν η αδυναµία που κάποιοι έχουµε στο shopping αγγίζει τα όρια του παραλόγου;
Αναγνωρίστε το πρόβληµα
Στην ψυχολογία η αγοραστική µανία θεωρείται παθολογική –οι ειδικοί πλέον µιλούν για εθισµό– όταν αποκτά τη µορφή εµµονής ή ψυχαναγκασµού µε αποτέλεσµα το άτοµο να ξοδεύει διαρκώς, συνήθως για πράγµατα που δεν του είναι απαραίτητα και, το κυριότερο, που δεν µπορεί να ξεπληρώσει, δηµιουργώντας τελικά χρέη. O εθισµός στις αγορές δεν διαφέρει από τους υπόλοιπους εθισµούς, αφού το άτοµο νιώθει εγκλωβισµένο στην ανάγκη για ψώνια, την ικανοποιεί ψυχαναγκαστικά, ενώ αυτή διαρκώς αναγεννάται και ωθεί σε αναγκαστική επανάληψη. Το άτοµο όταν ψωνίζει µπορεί να νιώθει ευφορία, µπορεί όµως να νιώθει και σύγχυση ή εκνευρισµό. Μετά την αγορά ωστόσο µπορεί να νιώθει αισθήµατα λύπης, ενοχής ή ντροπής, κάτι που επίσης συναντάται στους υπόλοιπους εθισµούς. Παρόλο που οι περισσότεροι πιστεύουν ότι µε τα ψώνια βελτιώνουν τη διάθεσή τους, στην πραγµατικότητα, µόλις περάσει ο πρώτος ενθουσιασµός και συνειδητοποιήσουν το πλήγµα στην τσέπη τους, βυθίζονται σε θλίψη, που όµως δεν αρκεί για να τους αποτρέψει από µια µελλοντική αγορά. Πρόκειται δηλαδή για ένα φαύλο κύκλο που δύσκολα σπάει. Οι συνέπειες είναι σοβαρές, αφού τα άτοµα φορτώνονται µε χρέη, δηµιουργούν προβλήµατα στις οικογένειές τους, ενώ, σύµφωνα µε την Αµερικανική Ψυχιατρική Επιθεώρηση, έχουν καταγραφεί ακόµα και περιπτώσεις αυτοκτονιών ατόµων που ένιωσαν παγιδευµένα στα χρέη τους.
Τι κρύβεται από πίσω
Η έντονη επιθυµία για κατανάλωση κατακλύζει ορισµένους ανθρώπους όχι µόνο λόγω της υλιστικής τους νοοτροπίας αλλά και γιατί έτσι αντιµετωπίζουν συναισθηµατικά και ψυχικά ζητήµατα. Συχνά το πρόβληµα οφείλεται στην οικογένειά τους, που τους περνούσε το µήνυµα πως είναι ανίκανοι να πετύχουν οτιδήποτε. Επίσης, µπορεί να προέρχεται από συναισθηµατική διαταραχή, οπότε η κατανάλωση λειτουργεί ως µέθοδος ρύθµισης των έντονων αισθηµάτων. Συχνά µάλιστα η µανία καταναλωτισµού κρύβει διαταραχές διάθεσης και άγχους. Μπορεί λοιπόν να υποβόσκει µια κατάθλιψη, ενώ οι ακατάπαυστες αγορές είναι και σύµπτωµα µανιοκατάθλιψης. Επίσης οι αγορές µπορεί να είναι υποκατάστατο για την ανθρώπινη επαφή, καθώς το άτοµο προσπαθεί να γεµίσει συναισθηµατικά κενά. Πολλές φορές η απόκτηση υλικών αγαθών µπορεί να υποκαταστήσει ακόµα και την επιθυµία για σεξ, καθώς ενεργοποιεί τα ίδια κέντρα ανταµοιβής και ευχαρίστησης στον εγκέφαλο. Τέλος, εξίσου σοβαρή αιτία είναι η ανάγκη της αποδοχής στη λεγόµενη κοινωνική ελίτ, γεγονός που συχνά συνδέεται µε χαµηλή αυτοπεποίθηση.
Τα χαρακτηριστικά του shopaholic
• Τάση να πηγαίνει για ψώνια όταν νιώθει θλίψη, άγχος, µοναξιά, ανία ή απελπισία.
• Συσσώρευση αντικειµένων που δεν χρειάζεται, για την αγορά των οποίων συνήθως µετανιώνει.
• Τάση να µην του φτάνουν τα χρήµατα και να αναγκάζεται να δανείζεται για να αγοράσει κάτι.
• Αδυναµία να πει «όχι» σε µια αγορά, ακόµα κι όταν ξέρει ότι ξεπερνά τις οικονοµικές του δυνατότητες.
• Χρέη, οικονοµικά προβλήµατα και προστριβές µε αγαπηµένα πρόσωπα λόγω των ασταµάτητων αγορών.
Αποκτήστε τον έλεγχο
Μην ψωνίζετε µε κάρτες
Αποφύγετε να έχετε παντού µαζί σας πιστωτικές κάρτες γιατί έτσι είναι πιο πιθανό να ψωνίσετε.
Προσπαθήστε επίσης να περιορίσετε τις κάρτες σας σε µία ή καµία.
Πάρτε λίγα χρήµατα
Όσα δηλαδή χρειάζεστε για την έξοδό σας ώστε να µην παρασυρθείτε σε απρογραµµάτιστες αγορές.
Αναβάλετε την αγορά
Αν κάτι σας αρέσει, προσπαθήστε να µην το αγοράσετε εκείνη τη στιγµή. Αναβάλλοντας την αγορά έχετε χρόνο να σκεφτείτε αν όντως το χρειάζεστε.
Επιλέξτε πριν από το ταµείο
Κάντε έναν υπολογισµό των χρηµάτων σας και, εφόσον έχετε υπερβεί το όριο εξόδων, αδειάστε το καλάθι σας επιλέγοντας µόνο τα απολύτως απαραίτητα.
Γεµίστε τη ζωή σας
Επενδύστε στις σχέσεις σας, βρείτε νέα ενδιαφέροντα, κάντε πράγµατα που σας ευχαριστούν, συζητήστε και ζητήστε τη συµβουλή των άλλων για τα προβλήµατά σας.
Ζητήστε βοήθεια
Αν σας είναι δύσκολο να αντισταθείτε στις ανώφελες αγορές, απευθυνθείτε στον ειδικό.
Κρατήστε αρχείο αγορών
Καταγράψτε τις αγορές της εβδοµάδας ή του µήνα για να έχετε µια ρεαλιστική εκτίµηση των εξόδων σας.
Μάθετε ότι…
• Ειδικά τις γιορτές τα «κρούσµατα» υπερκαταναλωτισµού πολλαπλασιάζονται σε άντρες και γυναίκες.
• Νέα βρετανική έρευνα διαπίστωσε ότι στις περιόδους κρίσης οι γυναίκες έχουν την τάση να ψωνίζουν ακόµη περισσότερο από ό,τι στις οµαλές οικονοµικές περιόδους.
• Οι γυναίκες αναγνωρίζουν και παραδέχονται την καταναλωτική τους µανία πιο εύκολα από τους άντρες και ζητούν ψυχολογική βοήθεια συχνότερα.
Από εξελικτικής άποψης η απόκτηση και η επάρκεια αγαθών ανταποκρίνεται στο φόβο του ανθρώπου για την πείνα και την ανάγκη να τον αντιµετωπίσει µαζεύοντας γενικά αποθέµατα, αφού η συσσώρευση αγαθών γεννά βραχυπρόθεσµα αισθήµατα πλήρωσης, ικανοποίησης και ασφάλειας.
Τα άτοµα µε καταναλωτικά πάθη αποσύρονται από κάθε δέσµευση και υπευθυνότητα και αφοσιώνονται σε καταναλωτικές επενδύσεις γύρω από τις οποίες φτιάχνουν τη ζωή τους µε έναν αργό, αυτοκαταστροφικό τρόπο.
Tης Φλώρας Κασσαβέτη
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
∆Ρ. ΒΙΚΥΣ ΣΙΜΟΥ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑΣ - ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑΣ, ∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ Σ.Σ/ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
http://www.myworld.gr/site/content.php?sel=47&artid=726529 Aν σου άρεσε κάνε LIKE..
|
|
