Έντονη ανησυχία προκαλούν τα πορίσματα έρευνας Βρετανών και Αμερικανών επιστημόνων… τα οποία δείχνουν ότι σχεδόν 1,5 Έλληνας τη μέρα έδινε πέρυσι τέλος στη ζωή του λόγω της κρίσης. Το Cosmo.gr απευθύνθηκε σε μια από τις πιο έγκριτες καθηγήτριες...Ψυχολογίας της χώρας, καθώς το επερχόμενο 2012, η πίεση της οικονομικής κρίσης αναμένεται πολύ μεγαλύτερη απ' ότι το 2010.
Η οικονομική κρίση δεν φέρνει μόνο οικονομική στενότητα και προβλήματα στην καθημερινότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας που γνωστοποιήθηκαν από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, 500 Έλληνες αυτοκτόνησαν το 2010 λόγω του αδιεξόδου της οικονομικής κρίσης, άρα βαρύ είναι και το φορτίο που μεταφέρεται στην ψυχολογία ενός λαού εν μέσω κρίσης. Ταυτόχρονα, οι αυτοκτονίες έχουν αυξηθεί πάνω από 15% την τελευταία τετραετία στην χώρα μας.
Με αφορμή τα ιδιαίτερα σοβαρά πορίσματα της έρευνας Βρετανών και Αμερικανών επιστημόνων, το Cosmo.gr συνομίλησε με την Μπετίνα Ντάβου, καθηγήτρια Ψυχολογίας του Τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τους κινδύνους που εγκυμονεί η οικονομική κρίση για την ψυχική μας υγεία.
Μπορεί μια οικονομική κρίση από μόνη της να οδηγήσει έναν άνθρωπο στην αυτοκτονία ή ο ίδιος άνθρωπος πιθανότατα έχει κάποιο ψυχολογικά "βεβαρημένο" ιστορικό;
Δεν είναι τόσο η οικονομική κρίση που αυξάνει τα ποσοστά αυτοκτονίας ανά τον κόσμο όσο η ανεργία. Οι έρευνες, μάλιστα, δείχνουν ότι η επικινδυνότητα της αυτοκτονίας αυξάνεται όσο περισσότερο ο άνθρωπος παραμένει άνεργος. Δεν θα έλεγα ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει «ψυχολογικά βεβαρημένο ιστορικό» -υπό την έννοια προηγούμενων ψυχολογικών ή ψυχιατρικών προβλημάτων- για να οδηγηθεί ένας άνθρωπος στην αυτοκτονία, αλλά ότι στην αυτοκτονία οδηγούνται οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι. Ευάλωτος δεν είναι μόνον κάποιος που ρέπει π.χ. προς την κατάθλιψη, ή που νιώθει συντετριμμένος επειδή δεν μπορεί να παρέχει στην οικογένειά του όλα όσα θα ήθελε, αλλά και όποιος ζει στην ένδεια και σε οποιασδήποτε μορφής κοινωνική στέρηση.
Τι νιώθει και απελπίζεται ένας άνθρωπος που οδηγείται στην αυτοκτονία, ανεξαρτήτως της αιτίας που τον οδηγεί σε αυτό;
Κάθε άνθρωπος σκέφτεται τα δικά του προσωπικά αδιέξοδα, αλλά με εμμονή, πράγμα που σημαίνει ότι αδυνατεί πλέον να δει άλλη εκδοχή από αυτήν που τον βασανίζει. Οι σκέψεις αυτές συνδέονται με μεγάλη απελπισία, μοναξιά, απώλεια προσωπικής αξίας και αίσθησης ελέγχου της ζωής, ενοχή και ντροπή. Ορισμένες φορές και με μεγάλη οργή, η οποία στρέφεται όχι μόνον προς τον εαυτό του ανθρώπου που αποπειράται την αυτοκτονία αλλά και προς τους δικούς του ανθρώπους, σαν μια μορφή εκδίκησης.
Ποια θα ήταν η συμβουλή σας ως ειδικού προς έναν άνθρωπο που βιώνει πολύ άσχημα την οικονομική κρίση, ενόψει ενός μέλλοντος που προδιαγράφεται ακόμα χειρότερο οικονομικά;
Δεν θέλω να δίνω συμβουλές, αλλά μπορώ να σας πω τι προσπαθώ να κάνω εγώ. Προσπαθώ να αντισταθώ όσο μπορώ στις «κοινωνικές αξίες» της εποχής μας, που καλλιεργούν την ψευδαίσθηση πως όλα μας τα χρωστάει η ζωή, πως μπορούμε συνεχώς να κατακτάμε όλο και περισσότερα πράγματα και πως σημασία έχει μόνον ο εαυτός μας. Συνεπώς, σκέφτομαι ότι αν έχασα κάποια πράγματα (των περικοπών του μισθού μου συμπεριλαμβανομένων), εξακολουθώ να μπορώ να ζήσω με ό,τι μου έχει απομείνει, πως η όποια αποτυχία δεν είναι πάντοτε προσωπική μου ανεπάρκεια και πως οι αγαπημένοι μου άνθρωποι μπορούν να με στηρίξουν αν τους χρειαστώ, όπως μπορώ να τους στηρίξω κι εγώ. Η ολιγάρκεια, η συλλογικότητα και οι δεσμοί μας με τους αγαπημένους μας είναι αξίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να αντέξουμε.
Μπορεί τελικά το χρήμα να φέρει την ευτυχία; Μπορεί κάποιος από τους 500 που αυτοκτόνησαν το 2010 να μην το έκανε ποτέ, αν ήταν οικονομικά ισχυρός;
Στη βιβλιογραφία αναφέρονται πολλά περιστατικά οικονομικά ισχυρών ανθρώπων που αυτοκτόνησαν σε περιόδους οικονομικής κρίσης όχι επειδή έχασαν ολόκληρη την περιουσία τους, αλλά επειδή δεν προέβλεψαν, δεν κατάφεραν να ελέγξουν την κατάσταση όπως θα ήθελαν κλπ. Οι ασθενέστερες οικονομικά τάξεις δεν απελπίζονται τόσο όταν χάνουν μερικά ακόμα από τα ούτως ή άλλως λίγα χρήματα που κερδίζουν όσο από όταν χάνουν τη δουλειά τους και δεν μπορούν να ζήσουν ή να παρέχουν στις οικογένειές τους τα στοιχειώδη.
Για να απαντήσω στο αν το χρήμα φέρνει την ευτυχία, θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι εννοούμε «ευτυχία». Εξαρτάται από τον ορισμό που της δίνει ο καθένας μας…
Με ποιους τρόπους μπορούν οι Έλληνες που πιέζονται ιδιαίτερα από την κρίση να αποφύγουν μια επικείμενη, έντονη κατάθλιψη;
Εξαρτάται από το είδος τις «πίεσης» που δέχεται καθένας. Εάν κάποιος χάσει τη δουλειά του, εάν δεν έχει πλέον να ζήσει τα παιδιά του, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για «κατάθλιψη» αλλά για την απελπισία της ένδειας. Και αυτό δεν γιατρεύεται έως ότου λυθούν τα καίρια ζητήματα της επιβίωσης.
Για όλους τους υπόλοιπους, υπενθυμίζω πως «κατάθλιψη» δεν σημαίνει δυσθυμία, δυσφορία κλπ. Είναι όρος ιατρικός που συνδέεται με συγκεκριμένη συμπτωματολογία και θεωρώ μάλλον απίθανο να αρρωστήσουμε όλοι από κατάθλιψη… Όπως σε κάθε δύσκολους καιρούς στην ιστορία της ανθρωπότητας, έτσι και τώρα πρέπει να παραμείνουμε κοντά ο ένας στον άλλο, να αντέξουμε και να κάνουμε ότι μπορούμε τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίσουμε τη ζωή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Με αφορμή τα ιδιαίτερα σοβαρά πορίσματα της έρευνας Βρετανών και Αμερικανών επιστημόνων, το Cosmo.gr συνομίλησε με την Μπετίνα Ντάβου, καθηγήτρια Ψυχολογίας του Τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τους κινδύνους που εγκυμονεί η οικονομική κρίση για την ψυχική μας υγεία.
Μπορεί μια οικονομική κρίση από μόνη της να οδηγήσει έναν άνθρωπο στην αυτοκτονία ή ο ίδιος άνθρωπος πιθανότατα έχει κάποιο ψυχολογικά "βεβαρημένο" ιστορικό;
Δεν είναι τόσο η οικονομική κρίση που αυξάνει τα ποσοστά αυτοκτονίας ανά τον κόσμο όσο η ανεργία. Οι έρευνες, μάλιστα, δείχνουν ότι η επικινδυνότητα της αυτοκτονίας αυξάνεται όσο περισσότερο ο άνθρωπος παραμένει άνεργος. Δεν θα έλεγα ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει «ψυχολογικά βεβαρημένο ιστορικό» -υπό την έννοια προηγούμενων ψυχολογικών ή ψυχιατρικών προβλημάτων- για να οδηγηθεί ένας άνθρωπος στην αυτοκτονία, αλλά ότι στην αυτοκτονία οδηγούνται οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι. Ευάλωτος δεν είναι μόνον κάποιος που ρέπει π.χ. προς την κατάθλιψη, ή που νιώθει συντετριμμένος επειδή δεν μπορεί να παρέχει στην οικογένειά του όλα όσα θα ήθελε, αλλά και όποιος ζει στην ένδεια και σε οποιασδήποτε μορφής κοινωνική στέρηση.
Τι νιώθει και απελπίζεται ένας άνθρωπος που οδηγείται στην αυτοκτονία, ανεξαρτήτως της αιτίας που τον οδηγεί σε αυτό;
Κάθε άνθρωπος σκέφτεται τα δικά του προσωπικά αδιέξοδα, αλλά με εμμονή, πράγμα που σημαίνει ότι αδυνατεί πλέον να δει άλλη εκδοχή από αυτήν που τον βασανίζει. Οι σκέψεις αυτές συνδέονται με μεγάλη απελπισία, μοναξιά, απώλεια προσωπικής αξίας και αίσθησης ελέγχου της ζωής, ενοχή και ντροπή. Ορισμένες φορές και με μεγάλη οργή, η οποία στρέφεται όχι μόνον προς τον εαυτό του ανθρώπου που αποπειράται την αυτοκτονία αλλά και προς τους δικούς του ανθρώπους, σαν μια μορφή εκδίκησης.
Ποια θα ήταν η συμβουλή σας ως ειδικού προς έναν άνθρωπο που βιώνει πολύ άσχημα την οικονομική κρίση, ενόψει ενός μέλλοντος που προδιαγράφεται ακόμα χειρότερο οικονομικά;
Δεν θέλω να δίνω συμβουλές, αλλά μπορώ να σας πω τι προσπαθώ να κάνω εγώ. Προσπαθώ να αντισταθώ όσο μπορώ στις «κοινωνικές αξίες» της εποχής μας, που καλλιεργούν την ψευδαίσθηση πως όλα μας τα χρωστάει η ζωή, πως μπορούμε συνεχώς να κατακτάμε όλο και περισσότερα πράγματα και πως σημασία έχει μόνον ο εαυτός μας. Συνεπώς, σκέφτομαι ότι αν έχασα κάποια πράγματα (των περικοπών του μισθού μου συμπεριλαμβανομένων), εξακολουθώ να μπορώ να ζήσω με ό,τι μου έχει απομείνει, πως η όποια αποτυχία δεν είναι πάντοτε προσωπική μου ανεπάρκεια και πως οι αγαπημένοι μου άνθρωποι μπορούν να με στηρίξουν αν τους χρειαστώ, όπως μπορώ να τους στηρίξω κι εγώ. Η ολιγάρκεια, η συλλογικότητα και οι δεσμοί μας με τους αγαπημένους μας είναι αξίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να αντέξουμε.
Μπορεί τελικά το χρήμα να φέρει την ευτυχία; Μπορεί κάποιος από τους 500 που αυτοκτόνησαν το 2010 να μην το έκανε ποτέ, αν ήταν οικονομικά ισχυρός;
Στη βιβλιογραφία αναφέρονται πολλά περιστατικά οικονομικά ισχυρών ανθρώπων που αυτοκτόνησαν σε περιόδους οικονομικής κρίσης όχι επειδή έχασαν ολόκληρη την περιουσία τους, αλλά επειδή δεν προέβλεψαν, δεν κατάφεραν να ελέγξουν την κατάσταση όπως θα ήθελαν κλπ. Οι ασθενέστερες οικονομικά τάξεις δεν απελπίζονται τόσο όταν χάνουν μερικά ακόμα από τα ούτως ή άλλως λίγα χρήματα που κερδίζουν όσο από όταν χάνουν τη δουλειά τους και δεν μπορούν να ζήσουν ή να παρέχουν στις οικογένειές τους τα στοιχειώδη.
Για να απαντήσω στο αν το χρήμα φέρνει την ευτυχία, θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι εννοούμε «ευτυχία». Εξαρτάται από τον ορισμό που της δίνει ο καθένας μας…
Με ποιους τρόπους μπορούν οι Έλληνες που πιέζονται ιδιαίτερα από την κρίση να αποφύγουν μια επικείμενη, έντονη κατάθλιψη;
Εξαρτάται από το είδος τις «πίεσης» που δέχεται καθένας. Εάν κάποιος χάσει τη δουλειά του, εάν δεν έχει πλέον να ζήσει τα παιδιά του, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για «κατάθλιψη» αλλά για την απελπισία της ένδειας. Και αυτό δεν γιατρεύεται έως ότου λυθούν τα καίρια ζητήματα της επιβίωσης.
Για όλους τους υπόλοιπους, υπενθυμίζω πως «κατάθλιψη» δεν σημαίνει δυσθυμία, δυσφορία κλπ. Είναι όρος ιατρικός που συνδέεται με συγκεκριμένη συμπτωματολογία και θεωρώ μάλλον απίθανο να αρρωστήσουμε όλοι από κατάθλιψη… Όπως σε κάθε δύσκολους καιρούς στην ιστορία της ανθρωπότητας, έτσι και τώρα πρέπει να παραμείνουμε κοντά ο ένας στον άλλο, να αντέξουμε και να κάνουμε ότι μπορούμε τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίσουμε τη ζωή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
cosmo.gr
|
|
